“Ik hoop dat meer mensen straks denken: oh, kan dat ook?”

Wat heb je nodig om je gft-stapel kleiner te maken? Om te beginnen gezond verstand: droog je bananenschil en deze wordt vele malen lichter. Als tweede een beetje lef. Kom je een idee tegen, probeer het gewoon uit. Zoals met de bananenschil. En als laatste: vergeet de vogels niet. Ans Hehemann uit Waalwijk doet het allemaal: “Je moet wel goed bijhouden waar je alles laat!”

Schillen bij het schuurtje

Op de radiator liggen sinaasappelschillen. Op het aanrecht een kom met eierschalen als scherven van geluk. Op het gras in de tuin een mix van lekkernijen voor de vogels. Bananenschillen hangen te drogen bij het schuurtje, de één bruiner dan de ander. Uiteindelijk komen we bij de groenbak. Daar is het allemaal om te doen, de uitkomst van al deze gft-verwerking. De bak gaat open: er zit voor minder dan de helft in. En hij is dit jaar nog niet geleegd. “Het duurt nog wel een half jaar voordat de bak aan de straat gezet wordt. Misschien nog wel langer.” Ans vertelt vol enthousiasme over wat ze doet om die groenbak zo leeg mogelijk te houden. Komt ze een idee tegen? Ans doet het gewoon. Is er nog meer dat ze kan doen? Ze lacht: “Nee, want dan deed ik het al!”

Schotse familie

Ans wordt in september 80. Ze is al heel lang bezig met gft en hergebruik. “Ik denk van huis uit. Wij hadden toen maar één vuilnisbak, die ging ook maar zelden naar buiten. Alles werd zoveel mogelijk hergebruikt. Van de kruimels van oud brood maakten we bijvoorbeeld weer paneermeel.” Ans is al 58 jaar getrouwd: “Mijn schoonvader zat bij het KNIL (Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger). Daar werd ook van alles hergebruikt, ze gooiden niks weg.” Maar ze is duidelijk over wie het meeste bezig is met het gft: “Mijn man zal niet gauw dingen weggooien, maar ik ben nog meer een bewaarder!” De man van Ans wijst naar haar Schotse familie. Schotten zouden nogal zuinig zijn. Ans: “Hamilton heten ze. In het gelijknamige plaatsje dachten ze: oh jee, die komen het kasteel inpikken!”

Op een akkoordje gegooid

Bewaren én een lege groenbak: hoe krijgt Ans dit voor elkaar? Door er allereerst voor te zorgen dat het meeste al niet in de container terechtkomt. “Sinaasappelschillen droog ik en daar maak ik jam van. Kippenvel en zalmhuid gaan na het bakken in kleine stukjes de tuin in voor de vogels. Eierdoppen worden vermalen en ook op het gras uitgestrooid.” En wat er dan in de groenbak belandt, is minimaal. “Bananenschillen droog ik ook en wegen bijna niets als ze in de container gaan. De blaadjes van onze beuk gaan er ook in, die vergaan niet. Die van de bomen van de gemeente achter ook niet. Maar ik heb het op een akkoordje gegooid met een man van de gemeente: ‘Ik hark ze bij elkaar en hij krijgt ze terug!’ Af en toe komen ze met zo’n poetswagen en halen ze de bladeren weg.”

Gezien op tv.

Maar waar haalt Ans al die ideeën vandaan? En waarom gaat ze ermee door? “Die ideeën komen vanzelf binnenwaaien. Neem dat uienspul: ik zou eigenlijk niet weten hoe ik daar aan begonnen ben.” Ans heeft het over uienzout, ook iets waardoor de groencontainer zo leeg blijft: “Uienschillen droog ik en gaan dan in de koekenpan. Daarna met zout in de koffiemolen en dan heb ik uienzout. Op tomaten het allerlekkerst!” Na lang nadenken weet haar man weer hoe Ans op het uienzout is gekomen: ooit gezien op tv. “Maar soms kom ik op ideeën omdat ik onderweg naar de supermarkt met iemand in gesprek raak. Of ik denk: waarom zou ik het weggooien als de beestjes het misschien lusten? En na een tijdje gaat het vanzelf, dan denk ik er niet meer over na.”

Zuinig zijn

Het is voor Ans niet alleen maar routine. En het gaat verder dan haar eigen bijdrage aan ‘een schonere wereld’, zoals ze het zelf noemt. Zuinigheid van huis uit en zuinig zijn op de wereld: “Ik hoop dat meer mensen straks denken: oh, kan dat ook?” En er kan veel, maar waar begin je als leek? “Een koffiemolen! Om de eierdoppen en uienschillen mee fijn te malen. Heb je eenmaal een koffiemolen, dan kun je er zoveel mee doen. Alleen koffie komt er bij mij niet in!” Maar wat je ook doet, met of zonder koffiemolen: let op waar je alles laat. Ans: “Je moet wel onthouden dat er ergens op zolder nog bananenschillen liggen te drogen!”

In de tuin loopt ondertussen een vogel met een worm in de snavel. Die heeft Ans nog net niet voor het dier klaargelegd.

Uienzout

Lekker op tomaten, bij het brood, in de soep en bij een gekookt eitje.

De uienschillen laten drogen.
In stukjes knippen in de koekenpan.
Een half uur op laag vuur, doorroeren.
In de koffiemolen, zout toevoegen.
Zeven, opvangen, klaar!

Hoeveel zout? Een volle theelepel bij een vol koffiemolentje. Of gewoon naar smaak.