Oude medicijnen: “Gebruik je ze niet meer? Gewoon inleveren!”

Geen zin in

“Toen ik hier kwam werken namen we al oude medicijnen terug. En da’s meer dan 20 jaar geleden. Alleen liepen we daar niet zo mee te koop.” Mayke Fischer werd in 1999 apotheker bij De Ducdalf in Waalwijk. “Het was toen al gebruikelijk, ook vanuit de vakorganisatie. Ik denk niet dat wij voorop liepen.” Jordi Butterhoff vult aan: “Maar er waren wel apothekers die er geen zin in hadden. ‘Breng het maar gewoon naar de milieustraat’, zeiden ze dan.” Jordi is sinds begin dit jaar apotheker bij De Ducdalf, samen met Mayke. “Nu wordt vanuit de beroepsgroep nog meer gestimuleerd dat we medicijnen terugnemen. We geven mensen die doosjes, strips en tabletten mee. Daar komt afval van. Dat kunnen we niet laten liggen.”

Door de wc

Maar waarom dan niet? Zodra je die pillen of poeders komt ophalen bij de apotheek, zijn ze toch jouw pakkie-an? Ja en nee. Medicijnen mogen jou dan beter maken, maar het milieu juist niet. Jordi: “Je ziet steeds meer berichten in het nieuws over resten van medicijnen in het grond- en oppervlaktewater. Mensen spoelen het gewoon door de wc.” Mayke gaat daar op in: “Er belandt ook wel eens wat bij het gemengde afval. En vloeistoffen gaan door de gootsteen. Kraan aan en laten lopen.” Medicijnresten in het grond- en oppervlaktewater kunnen in het drinkwater terechtkomen. En wat te denken van de planten en dieren die in het water leven? Sommige pijnstillers zijn schadelijk voor vissen.

Twee kokers

Daarom staat er een bak bij de apotheek. Bij binnenkomst glundert hij je tegemoet: een witte opstelling met twee kokers bovenop. In de linker gaan oude medicijnen, in de rechter de strips waar ze vaak in zitten. Afvalverwerker Renewi haalt de medicijnen op en vernietigt ze. Klinkt ideaal, maar is het dat ook? Mayke: “Er zitten nog veel doosjes bij. Die vallen op: zo’n doosje neemt meer ruimte in beslag dan losse tabletten.” Ook Jordi ziet dat: “Het doosje kan thuis bij het oud papier voor recycling. A   lles wat hier in de bak komt wordt veilig vernietigd. Als medicijnen nog in een strip zitten, is dat niet erg. Die strips nemen weinig ruimte in. We zijn al blij dat mensen hun oude medicijnen komen inleveren.” Mayke is het daar mee eens: “We willen ook geen politieagentje spelen.”

Net zo handig

“Is iedereen zich bewust van al dat afval? Dat is het idee achter de bak”, vertelt Jordi. De coronapandemie heeft dat volgens Mayke wel veranderd. “Mensen leverden altijd al wel oude medicijnen bij ons in. Wij namen die aan in het zakje en keken of het inderdaad geneesmiddelen waren. Vervolgens deden wij het zelf achter in onze bak voor medicijnafval. Met corona mochten we niets meer direct aannemen. Dus nu kunnen mensen het zelf in de bak bij de ingang doen. Alleen hebben wij er nu minder zicht op.” Daarom is bewustzijn zo belangrijk. Jordi bekijkt het positief: “Iedereen die binnenloopt ziet die bak staan. Sommigen gooien er iets in, dat werkt bij anderen als een soort herinnering. ‘Oh, ik kan het hier ook inleveren, ik hoef niet naar de milieustraat. Net zo handig.’”

Van twee kanten

Maar de bewustwording komt van twee kanten. De apothekers van De Ducdalf denken ook mee over hun eigen afval. Jordi doet een voorzet: “We willen het verpakkingsmateriaal van medicijnen biologisch afbreekbaar maken. Dat kunnen we niet alleen, dat moeten we regionaal doen. Niet iedereen loopt daar warm voor. Misschien zijn wij daar wat fanatieker in.” Ook de medicijnen zelf worden onder de loep genomen. “Diclofenac bijvoorbeeld is een bekende pijnstiller. Je lichaam verwerkt het en de resten plas je uit. Daar krijgen de vissen weer last van, en dus hele leefsystemen in het water. We zouden dan aan de huisarts kunnen vragen om een vervanger, zoals ibuprofen of naproxen. Dezelfde groep, andere stof. Dan bewaren we diclofenac voor als het écht niet anders kan.”

“Het gaat natuurlijk eerst om jou als patiënt, het medicijn moet bij jou goed werken. Daarna komt het milieu”, benadrukt Jordi. “Maar als het in jouw situatie geen verschil maakt, dan kan het milieu de doorslag geven.”

Ouwe troep

De zorg voor mens en milieu kunnen volgens Jordi prima samengaan. “Als mijn ouders vroeger neusdruppels kregen, dan bewaarden ze die. Kreeg ik na een half jaar last van mijn neus, dan was het: ‘Daar heb ik wel wat voor.’ Dan kwamen die neusdruppels weer tevoorschijn. Nu gooi ik zo’n flesje na een maand gewoon weg. Veel oudere mensen bewaren medicijnen eindeloos. Mijn schoonmoeder heeft van haar overleden man nog van alles staan. ‘Geef het aan mij mee!’, zeg ik dan.” Maar dan komen de smoesjes. Mayke noemt er een paar: “Je weet maar nooit. Je kan het maar hebben. Je hoeft niet eerst naar de dokter. Er is voor betaald. Straks is het weekend en dan?” Jordi vat het samen: “Gebruik je het niet meer? Gewoon inleveren. Neem alleen medicijnen aan jou voorgeschreven.”

“Uiteindelijk willen we twee dingen: dat medicijnen niet in het milieu terechtkomen, én dat ze niet in de verkeerde handen vallen.” En daar zorgt een inzamelbak voor. Mayke: “Zo blijven medicijnen niet thuis rondslingeren. Daar verlopen ze en iedereen kan er zomaar bij.” Naar de milieustraat hoeft niet, wegspoelen door de wc of de gootsteen is niet de bedoeling. Lever ze in bij de apotheek, de bak staat voor je klaar. “Als je de zakken ziet die wij hier verzamelen, dan weet een heleboel mensen ons goed te vinden!”