ZAP-en: 'Als ik ouder ben, blijf ik nog steeds afval op straat opruimen'

Briefje in de bus

‘Stop met affel op straat te gooien! Als het ernaast ligt ruim het op, want de dieren gaan dood. Het is plastic soep: doe je mee—ruim het op!’ Met deze woorden vroeg Vlinder vorig jaar aandacht voor zwerfafval. Bij 36 buurtbewoners gooide ze een briefje in de bus met haar oproep. Maar het blijft niet alleen bij woorden: Vlinder raapt zelf regelmatig zwerfafval op tijdens het wandelen. Begrijpen waarom mensen het achterlaten, ho maar. “Soms denk ik: waarom doe je zoiets?” Het hoeft volgens Vlinder niet moeilijk te zijn: “Er staan afvalbakken. Je kan het ook even in de hand houden of in je tas als je die bij je hebt.” Het klinkt zo logisch en dat is het ook. Niet alleen voor een achtjarige.

Kristels kauwgom

Vlinder houdt zich al lang bezig met afval opruimen. “Je was echt nog klein en mama gooide haar kauwgompje op de grond”, herinnert Vlinders moeder Kristel zich. “Toen kreeg mama al straf van jou!” Vlinder reageert: “Als de vogels het pakken en het komt in hun maagje, dan gaan ze dood.” Hoe wist ze dat zwerfafval zulke gevolgen kan hebben? “Vroeger keek ik wel eens filmpjes over afval en de dieren. Dan zag ik ook wel dat het niet goed was.” Vlinders opa nam haar een keer mee ZAP-en, ZwerfAfvalPakken. Dat deden ze bij het Halve Zolenpad, waar veel zwerfafval ligt. De handschoenen had ze zelf al. “Het hesje en de grijper heeft opa voor jou geregeld”, vult Kristel aan.

ZAP-en als spel

Zo kreeg Vlinder de smaak te pakken. Ze ZAP’t nu soms met haar vriendin Iris: “Dat vindt ze heel erg leuk: Iris doet met het grijpertje en ik met de handschoenen. En soms wisselen we elkaar af.” Ze maken er een spelletje van. Vlinder vertelt enthousiast hoe dat gaat. “’Oh, daar ligt wat, ik ruim het op!’ En wie het meeste afval heeft, die wint.” Kristel is natuurlijk trots: “Wij zijn er niet zo bewust mee bezig als zij. Maar we juichen het toe. Ze is nog zo jong, maar ze staat ergens voor. Mooi om te zien!” En heeft Vlinder haar ZAP-spullen niet bij zich? Daar verzint ze wel iets: “Als we aan het wandelen zijn in de bossen, dan spelen we vaak met takken. En met die tak raap ik dan ook veel op.”

Blauwe verf

Rond het thema zwerfafval heeft Vlinder ideeën genoeg en daar blijft het niet bij. Kristel vertelt: “Op een gegeven moment vroeg ze: ‘Mam, heb je een wit T-shirt voor mij?’ Ze wilde een groot en een klein: één voor zichzelf en één voor d’r beer. Daar schreef ze met blauwe verf op: ‘Stop met afval weggooien!’ Dat shirt heeft ze aangetrokken en zo is ze naar school gegaan.” Vlinder haakt in: “Sommige kinderen uit de klas hebben oudere broers en zussen. Die gaan met hun vriendengroep op pad en nemen blikjes cola en zo mee. Dat ruimen ze dan niet op.” Vlinder probeert die jongeren dus via hun broertjes en zusjes in haar klas te bereiken.

Klusjes en knutselen

Zo’n actie is mooi, maar niet genoeg. Kristel: “Laatst vroeg ze weer: ‘Mag ik naar buiten, spulletjes verkopen?’” Vlinder vult aan: “Ik zamel geld in van klusjes en dingen verkopen. Zoals speelgoed dat ik eigenlijk nooit meer gebruik. Soms knutsel ik zelf iets en als ik er niks mee doe, dan verkoop ik het.” Het geld dat Vlinder ophaalt stopt ze in een buis. “Die heeft ze dan ook weer zelf geknutseld”, lacht Kristel. Vlinder wil de opbrengst gebruiken voor een goed doel. Vooral plastic soep houdt haar bezig: ophopend plastic in de oceanen. Wat ze hier precies aan wil doen, weet ze nog niet. “Maar ze haalt het geld niet uit de buis om iets voor zichzelf te kopen!” Benadrukt Kristel.

Rolletje drop

“We hebben van kleins af aan geleerd: je gooit niks op straat.” Kristel heeft het nu over zichzelf. Ze vertelt hoe ze als kind oud papier ophaalde met de buurtkinderen. Dat leverden ze ergens in en iedereen kreeg een rolletje drop. “We wisten waarvoor we het deden. Maar dat rolletje drop was natuurlijk mooi meegenomen”, lacht Kristel. En op een serieuze noot: “Dat probeer ik wel mee te geven: het idee dat de wereld nog langer mee moet. Dus niet alleen voor ons, maar voor iedereen hierna.” Dan wendt ze zich tot Vlinder: “Als je nu jarenlang zwerfafval opruimt, dan gooi je straks op je zestiende niet ineens alles op straat.” Vlinder maakt de cirkel rond: “Maar ik denk dat als ik ouder ben, ik nog steeds afval op straat blijf opruimen.”